ارگ تبریز (علیشاه) نام یک بنای تاریخی در تبریز است. سبک معماری این بنا به شیوه آذری و معمار آن استاد فلکی تبریزی ذکر شدهاست.[1]
این ارگ یکی از بلندترین دیوارهای تاریخی کشور و نماد شهر تبریز است. این ارگ در مرکز شهر تبریز، در ضلع جنوبی تقاطع خیابان امام خمینی و فردوسی قرار دارد و امروزه فضای پیرامون آن برای برگزاری نماز جمعه مورد استفاده قرار میگیرد و مصلای بزرگ تبریز در این مکان احداث شدهاست.
ارگ تبریز توسط خواجه تاجالدین علیشاه بنا شدهاست. این بنا براثر زمینلرزه و گذر زمان تا حدودی تخریب شدهاست. در محوطه? ارگ، آثار تاریخی ارزشمندی همچون «مدرسه? نجات» که بهعنوان یکی از نخستین مدارس ایران بهشمار میرفت و نیز «سالن تئاتر شیر و خورشید» قرار داشت که پس از شروع برنامه? تخریب و تبدیل ارگ تبریز به مصلای بزرگ تبریز از سال 1360 و در زمان امامت جمعه? آیتالله ملکوتی، بخش اعظمی از ارگ توسط جهاد سازندگی با بولدوزر ومواد منفجره ویران شدهاست.[2]
ارگ تبریز و محوطه? باستانی آن در 15 دی 1310 خورشیدی به شماره? 170 در فهرست آثار ملی ایران بهثبت رسیدهاست و نقشه? حریم استحفاظی قانونی و ظوابط حفاظتی آن در نشست 29 خرداد 1357 شورای حفاظت آثار تاریخی اداره? کل حفاظت آثار تاریخی مشخص و مورد تأیید اعضا قرار گرفتهاست.
امروزه تنها بخشی از دیوارهای عظیم و محراب بسیار بلند شبستان جنوبی این مسجد برجای ماندهاست که خود موید شکوه و آبادانی آن در گذشتهاست. دیوارهای موجود در حقیقت تشکیلدهنده? ایوان تاقپوش و حمال تاقی استوانهای عظیمی بودهاست که فضای بهوجودآمده بهعنوان شبستان و عنصبر اصلی مسجد علیشاه بهشمار میرفتهاست. بقایای موجود بنا، حکایت از یک ایوان بهعرض 30?15 متر و جرز و دیواهای کناری به ضخامت 10?40 متر و پیها و فونداسیونی ژرف و حجیم متناسب سازههای فوقانی و ارتفاع احتمالی بنا تا خط آغاز طاق استوانهای 25 متر (البته دقت رد تناسب سازههای اثر 36 متر صحیح بهنظر میرسد) بودهاست.